Bernhard Grzimek

---

Życie

Bernhard Grzimek, znany zoolog i popularyzator ochrony przyrody, urodził się w Nysie, w budynku przy obecnej ulicy Wrocławskiej 24/25. Jego życie zawiodło go przez wiele różnych doświadczeń, które ukształtowały jego późniejsze zainteresowania i działalność. W wieku trzech lat stracił ojca, adwokata oraz notariusza pochodzącego z Zwiastowic koło Prudnika, a jego wychowaniem zajęła się matka, Margarete.

Po ukończeniu nyskiego liceum w 1928 roku, rozpoczął studia weterynaryjne w Lipsku, które kontynuował w Berlinie. Tam uzyskał doktorat w 1933 roku. Grzimek rozpoczął pracę w ministerstwie rolnictwa oraz w innych instytucjach związanych z rolnictwem, a także prowadził badania w dziedzinie zoopsychologii, m.in. w Stadninie Koni w Janowie Podlaskim.

W czasie II wojny światowej pełnił służbę w Wehrmachcie, jednak nie uczestniczył w działaniach frontowych. Mimo trudnych czasów, wielokrotnie angażował się w pomoc Żydom, ukrywając ich w czasie Holokaustu. Po zakończeniu wojny, od 1 maja 1945 roku objął stanowisko dyrektora ogrodu zoologicznego we Frankfurcie nad Menem, który był wówczas w stanie zniszczenia po wojnie. Grzimek kierował tym zoo aż do 1974 roku, a jego działalność obejmowała również popularyzację wiedzy o ochronie przyrody. Napisał wiele książek na ten temat, zrealizował kilka filmów i prowadził popularny program telewizyjny. Jego prace były wielokrotnie wznawiane i publikowane w różnych przekładach.

Był również mocno zaangażowany w ochronę Parku Narodowego Serengeti. Pełnił funkcje kuratora parków narodowych w Ugandzie i Tanzanii, wnosząc znaczący wkład w ich ochronę i promocję. Z prywatnego życia Grzimka warto wspomnieć, że miał trzech synów, w tym jednego adoptowanego. Jego drugi syn, Michael Grzimek, również zajmował się zoologią i był bliskim współpracownikiem ojca; tragicznie zginął w 1959 roku w wypadku lotniczym podczas prac filmowych w kraterze Ngorongoro, za co później przyznano mu Oscara. Pochowano go na terenie rezerwatu, a po latach Grzimek ożenił się z wdową po synu oraz adoptował jego wnuki. Po jego śmierci, również znalazł miejsce spoczynku w rezerwacie Ngorongoro, obok syna.

Bernhard Grzimek został odznaczony Wielkim Niemieckim Krzyżem Zasługi oraz tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Berlińskiego. W 2008 roku Poczta Niemiecka uhonorowała go znaczkiem, a rok później na ścianie budynku rektoratu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie odsłonięto tablicę upamiętniającą jego niezwykłe osiągnięcia.

Dzieła Grzimka

Filmy

Bernhard Grzimek, znany ze swojego wkładu w dokumentację przyrody, był autorem wielu filmów przyrodniczych, które zdobyły uznanie wśród widzów oraz krytyków. Jego prace przyczyniły się do zwiększenia świadomości na temat ochrony dzikich zwierząt i ich naturalnych siedlisk. Oto niektóre z jego najważniejszych filmów:

• 1956: Kein Platz für wilde Tiere,
• 1959: Serengeti darf nicht sterben (Serengeti nie może umrzeć) – film ten zdobył Oscara,
• 1956–1980: Ein Platz für Tiere – popularna seria telewizyjna emitowana przez ARD, która doczekała się wielu późniejszych przeróbek do 1987 roku.

Książki i inne publikacje

Grzimek był również autorem licznych publikacji książkowych, które dotyczyły zarówno teorii, jak i praktyki związanej z zoologią oraz opieką nad zwierzętami. Jego prace edukacyjne miały na celu rozpowszechnianie wiedzy o faunie oraz zachęcanie do działań na rzecz ochrony środowiska. Oto przegląd jego najważniejszych dzieł:

• 1933: Das Arteriensystem des Halses und Kopfes, der Vorder- und Hintergliedmaße von Gallus domesticus – praca doktorska, Humboldt-Universität Berlin,
• 1933: Das kleine Geflügelbuch,
• 1933: Geflügel richtig füttern,
• 1934: Das Eierbuch,
• 1936: Handbuch für Geflügelkrankheiten, która później została wydana w nowej wersji pod tytułem: Krankes Geflügel,
• 1941: Wir Tiere sind ja gar nicht so! Franckh’sche Verlagshandlung,
• 1943: Unsere Brüder mit den Krallen,
• 1943: Wolf Dschingis: Neue Erlebnisse, Erkenntnisse und Versuche mit Tieren – Franckh’sche Verlagshandlung,
• 1949: Die Elefantenschule,
• 1951: Affen im Haus und andere Tierberichte – Franckh’sche Verlagshandlung,
• 1952: Flug ins Schimpansenland: Reise durch ein Stück Afrika von heute – Franckh’sche Verlagshandlung,
• 1954: Kein Platz für wilde Tiere,
• 1956: 20 Tiere und ein Mensch,
• 1956: Thulo aus Frankfurt Rund um die Giraffe, Franckh’sche Verlagshandlung,
• 1959: Serengeti darf nicht sterben (dotycząca pracy nad filmem),
• 1962: Auch Nashörner gehören allen Menschen,
• 1962: Das Tierhaus in den Bergen – książka dla młodzieży,
• 1963: Wir lebten mit den Baule. Flug ins Schimpansenland – Ullstein Taschenbuch (nowe wydanie książki z 1952 roku),
• 1965: Wildes Tier, weißer Mann,
• 1966: Mit Grzimek durch Australien,
• 1967: Grzimeks Tierleben,
• 1969: Grzimek unter Afrikas Tieren: Erlebnisse, Beobachtungen, Forschungsergebnisse,
• 1974: Auf den Mensch gekommen: Erfahrungen mit Leuten,
• 1975: 20 Tiere und ein Mensch – wydanie licencyjne w NRD wydane przez Henschelverlag Berlin,
• 1977: Und immer wieder Pferde – Kindler,
• 1979: Vom Grizzlybär zur Brillenschlange: Ein Naturschützer berichtet aus vier Erdteilen – Kindler,
• 1980: Einsatz für Afrika: Neue Erlebnisse mit Wildtieren – Kindler,
• 1984: Tiere, mein Leben: Erlebnisse und Forschungen aus fünf Jahrzehnten – Harnack,
• 1987-89: Grzimeks Enzyklopädie der Säugetiere – jako redaktor,
• 2009: Mein Leben.

Prace Grzimka wydane w języku polskim

Bernhard Grzimek, znany zoolog i entuzjasta ochrony przyrody, pozostawił po sobie znaczący dorobek literacki. Wśród jego publikacji przetłumaczonych na język polski, można znaleźć wiele interesujących tytułów, które przybliżają czytelnikom świat zwierząt oraz ich ochrony. Oto lista niektórych z tych dzieł:

• Nie ma miejsca dla dzikich zwierząt, Warszawa 1964,
• Serengeti nie może umrzeć: 367000 zwierząt szuka swego państwa, Nasza Księgarnia, Warszawa 1968,
• Dwadzieścia zwierząt i jeden człowiek, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965,
• Z kamerą przez Australię, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970,
• Tropiliśmy słonia Tiemoco, Nasza Księgarnia, Warszawa 1972.

---

Oceń: Bernhard Grzimek

---