Josef Pinkus, który urodził się 26 października 1829 roku w Nysie, a zmarł 9 stycznia 1909 roku w Prudniku, to postać o wielkim znaczeniu w przemyśle oraz działalności charytatywnej.
Był niemieckim przemysłowcem pochodzenia żydowskiego, który nie tylko odniósł sukcesy w swojej branży, ale również angażował się w liczne projekty filantropijne, mające na celu wsparcie potrzebujących.
Życiorys
Josef Pinkus wywodził się z rodziny żydowskiej. Jego ojciec, Chajim (znany również jako Chaim, Heiman) Pinkus, oraz matka, Blümele (Dorothea) Proskauer, stanowili podstawy jego dzieciństwa i późniejszego życia.
W 1843 roku, wyruszył z Nysy do Prudnika, gdzie podjął pracę jako uczeń w fabryce włókienniczej Samuela Fränkla (później przemianowanej na ZPB „Frotex”). W owym czasie istniała tradycja, zgodnie z którą młodzi chłopcy, którzy po rozpoczęciu praktyki wykazali się solidnością i inicjatywą, mogli stać się kandydatami na mężów, pod warunkiem, że zechcieli zaślubić jedną z córek właściciela zakładu. W ramach tej tradycji, 18 sierpnia 1856 roku, Josef ożenił się z córką Samuela Fränkla, Augustą. Ich pierwszy syn, Max, przyszedł na świat 3 grudnia 1857 roku.
Niestety, ich drugi syn, Ernest Leopold, urodzony 14 września 1858 roku, zmarł w dzieciństwie, mając tylko pięć lat, na skutek wodogłowia. Kolejną ich córką była Olga, urodzona w 1861 roku, która również nie dożyła dorosłości, zmarły w 1865 roku. Ostatnią pociechą w rodzinie była Hedwig, która w 1883 roku poślubiła późniejszego noblistę, Paula Ehrlicha.
W 1864 roku przedsiębiorstwo przekształcono w otwartą spółkę handlową pod nazwą Die Offene Handelsgesellschaft S. Fränkel. W skład współudziałowców wchodziły trzy grupy, w których znajdowali się między innymi Josef Pinkus oraz Albert Fränkel. Drugą grupę stanowili Abraham Fränkel, a trzecią Emanuel i Hermann Fränkel. W przypadku odejścia na emeryturę lub śmierci jednego z członków rodzinnych, jego miejsce zajmował inny, a jego udziały rosły w zależności od długości pracy w firmie.
Rodzina Pinkusów na początku zamieszkiwała ciasne mieszkanie, by później przeprowadzić się na Victoriaplatz (obecnie znanym jako plac Szarych Szeregów). W 1873 roku osiedlili się w willi przy ul. Piastowskiej 26, gdzie obecnie mieści się Zespół Szkół Medycznych. Budynek ten został zbudowany przez Josefa Pinkusa oraz Emanuela Fränkla. Wnętrza willi były wypełnione bogatą kolekcją japońskich brązów, fajansu, chińskich naczyń oraz bezcennych dzieł sztuki, w tym tkactwa i hafciarstwa.
Josef Pinkus był także kolekcjonującym śląskie cyny i szkła, a także przedmioty kultu religijnego, zwłaszcza wyroby złotnicze. Dom Pinkusów był miejscem, gdzie przyjmowano niezwykle ważnych gości, którzy często wiązali się z interesami prowadzonymi przez Josefa. Wśród odwiedzających byli takie osobistości jak kardynał Georg von Kopp, minister von Hammerstein oraz późniejszy feldmarszałek Haeseler.
Oprócz swej pracy w zakładach S. Fränkel, Josef angażował się również w działalność publiczną. Zasiadał w radzie miasta oraz pełnił funkcję radnego powiatowego. Był współzałożycielem Opolskiej Izby Handlowej oraz członkiem Okręgowej Rady Kolejowej we Wrocławiu. Należał także do Centralnego Stowarzyszenia Niemieckich Przemysłowców Przemysłu Płócienniczego oraz Śląskiego Tekstylnego Związku Zawodowego. W 1895 roku otrzymał tytuł tajnego radcy handlowego.
28 lutego 1899 roku został odznaczony orderem Orła Czerwonego III klasy, a w 1906 roku wyróżniono go tytułem honorowego obywatela Prudnika. W 1896 roku Alberto i Abraham Fränklowie oraz Josef Pinkus ofiarowali naturalnej wielkości obrazy olejne cesarzy Wilhelma I, Fryderyka III oraz Wilhelma II, które ozdobiły ściany sali posiedzeń prudnickiego magistratu. Również razem z Emanuelem Fränklem ufundował witraże do synagogi w Prudniku. W 1906 roku Josef, razem z Emanuel i Albert Fränkel, przekazał 200000 marek na budowę Łaźni Miejskiej.
Pinkus aktywnie uczestniczył w pracach Komitetu Założycielskiego Kuchni Ludowych, która rozpoczęła działalność w czasie trudnej zimy, 13 grudnia 1879 roku. Jej celem była sprzedaż pożywnej zupy z kawałkiem mięsa po 10 fenigów oraz połowy porcji za 50 fenigów. Działalność kuchni przyczyniła się do zmniejszenia zachorowalności wśród mieszkańców Prudnika. W 1899 roku przekazał środki na nowe łóżka dla szpitala znajdującego się przy klasztorze bonifratrów w Prudniku. Ponadto, w 1906 roku wsparł częściowo renowację kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła, a także przekazał fundusze na wsparcie chorych.
W ramach swoich działań, Josef utworzył dwa fundusze stypendialne dla gimnazjum w Prudniku: jeden o wartości 5500 marek, a drugi 5175,95 marek. Na zakończenie swojego życia postanowił przeznaczyć dodatkowe 5000 marek dla szkoły. Dodatkowo, ofiarował gminie Prudnik 10000 marek na fundusz, którego odsetki miały być wypłacane biednym corocznie w rocznicę jego śmierci. Przeznaczył także 3000 marek na pomoc potrzebującym, które miały być przekazane po jego zgonie. Josef Pinkus spoczął na cmentarzu żydowskim w Prudniku.
Przypisy
- MaciejM. Dobrzański MaciejM., Gdzie są pochowani prudniccy fabrykanci? [online], Prudnik24, 09.01.2022 r. [dostęp 25.02.2023 r.]
- MarcinM. Domino MarcinM., Firma S.Fränkel – czyli jak powstała fabryka włókiennicza w Prudniku – cz. I [online], Prudnik24, 28.11.2021 r. [dostęp 25.02.2023 r.]
- MaciejM. Dobrzański MaciejM., Willa kilku pokoleń fabrykantów. Jakie tajemnice kryje siedziba „Medyka”? [online], Prudnik24, 17.04.2021 r. [dostęp 25.02.2023 r.]
- MarcinM. Domino MarcinM., „Jak zmieniał się Prudnik z inicjatywy rodzin Fränkel i Pinkus” – cz. 2 [online], Prudnik24, 31.01.2015 r. [dostęp 25.02.2023 r.]
- Witkowska 2015 r., s. 90.
- Witkowska 2015 r., s. 81.
- Witkowska 2015 r., s. 80.
- Witkowska 2015 r., s. 79.
- Witkowska 2015 r., s. 76.
- Witkowska 2015 r., s. 72.
- Witkowska 2015 r., s. 69.
- Witkowska 2015 r., s. 28.
- Witkowska 2015 r., s. 29.
- Witkowska 2015 r., s. 27.
- Witkowska 2015 r., s. 26.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Tadeusz Burczyński | Andrzej Gąsiorowski (przedsiębiorca) | Carl Ferche | Ewa Jakubiec | Jacek Sobala | Bernhard GrzimekOceń: Josef Pinkus