Karl Sczodrok

---

Życiorys

Karl Sczodrok był zaletą swej rodziny, synem Roberta Sczodroka oraz Anny, z domu Scheithauer. Po ukończeniu nauki w Nysie, kontynuował edukację w seminarium nauczycielskim, które mieściło się w Głuchołazach.

W latach 1910–1914 pełnił funkcję nauczyciela w miejscowości Bolatice, która wówczas należała do powiatu Racibórz. Jego życie w tym okresie zostało jednak przerwane przez I wojnę światową, podczas której służył jako żołnierz. Po wojnie, w latach 1914–1930, osiedlił się w Gliwicach, gdzie kontynuował swoją karierę edukacyjną jako nauczyciel w Kolonowskiem.

Następnie, odgrywał ważną rolę w edukacji, pracując jako nauczyciel oraz radca w szkole w Opolu. Po II wojnie światowej, w latach 1947–1957, stanowisko radcy szkolnego sprawował w Nemarkt, położonym w Oberpfalz. Na zasłużoną emeryturę przeszedł na stałe do Würzburga, gdzie z pewnością wykorzystał swoje bogate doświadczenie nauczycielskie.

Działalność społeczna

W roku 1930 Karl Sczodrok pełnił funkcję kierownika Krajowego Urzędu ds. Górnośląskiego Krajoznawstwa, gdzie jego działania miały na celu rozwój lokalnej kultury i turystyki. Następnie, w roku 1932, został założycielem Fundacji Eichendorffa oraz Muzeum Eichendorffa w Nysie, które stanowiło ważny krok w zachowaniu dziedzictwa kulturowego regionu.

W latach 1952–1969 Sczodrok przewodził nowo założonej Fundacji Eichendorffa, kontynuując swoje zaangażowanie w promowanie kultury tego regionu. Dodatkowo, w latach 1952–1965, był współzałożycielem oraz kierownikiem Fundacji Kultury Śląska, znanej jako Kulturwerk Schlesien, której celem było wsparcie działań kulturalnych na Śląsku.

Działalność wydawnicza

W latach 1919–1921 zainicjował działalność wydawniczą, publikując „Der schwarze Adler” (Czarny orzeł) w Katowicach, a później we Wrocławiu. W kolejnym etapie, od 1924 do 1939, prowadził „Der Oberschlesier” (Górnoślązak) w Opolu. W latach 1940–1942 wydawany był pod zmienionym tytułem „Schlesische Stimme” (Głos Śląski), również w Opolu.

Kolejnym projektem było „Aurora. Eichendorff-Almanach” (Aurora. Almanach Eichendorffa), który ukazywał się od 1929 do 1943 w Opolu oraz w innych miejscach. Dalsza kontynuacja miała miejsce w latach 1953–1969, gdy publikacje przeniesiono do Neumarkt i innych lokalizacji. Również w latach 1932–1943 ukazywała się „Oberschles. Dichterbüchel” (Księga poetów górnośląskich).

W 1939 roku wydano „Neisse. Stimmen einer Stadt” (Nysa. Głos miasta) w Opolu, a w latach 1956–1977 publikowano „Schlesien” (Śląsk) w Neumarkt i w innych miejscach.

W ważnym projekcie „Schriftenreihe Kulturwerk Schlesien” (Szereg dzieł Fundacji Kultury Śląska), który trwał od 1957 do 1966, zrealizowano wiele ciekawych wydawnictw w Würzburgu. Ostatecznie, w 1970 roku, w Norymberdze miało miejsce wydanie „Schöpferisches Schlesien” (Twórczy Śląsk).

Poglądy polityczne

Dnia 10 października 1919 roku, w publikacji „Der Oberschlesier”, Karl Sczodrok opublikował istotny tekst, w którym poruszył kwestie dotyczące świadomości narodowej mieszkańców Śląska. Jego przesłanie zawierało słowa: „[…] po Śląsku czujemy w głębi duszy, odkąd się skłaniamy w kierunku Niemiec albo Polski. Prowadzona z taką bezsensowną zaciekłością walka narodowościowa na Górnym Śląsku dziś chyba do niczego więcej nie doprowadzi, skoro świadomi rozwijającego się celu mamy śląskie poczucie narodowe. […] Śląskość jest bazą, na której wszyscy jesteśmy w stanie się znaleźć.”

W dalszej części swojej wypowiedzi zaznaczał, że tylko śląskie poczucie narodowe może uchronić region przed potencjalnymi zagrożeniami i fragmentacją. Podkreślał również, że „Górnośląscy rodacy, jesteście Górnoślązakami! Ale nie zapominajcie również, że jesteście Ślązakami!” Przestrzegał przed zapominaniem o wspólnej tożsamości i konieczności jedności z innymi Ślązakami.

Sczodrok podkreślał wpływ Wrocławia na śląski styl życia oraz wskazywał na historyczne związki, które łączą różne obszary Śląska. Zwracał uwagę, że były austriacki Kraj Sudetów i Cieszyn to również ziemie śląskie, a ich mieszkańcy zasługują na uznanie i szacunek. Wzywał do jedności Górnoślązaków z innymi Ślązakami oraz do podjęcia działań na rzecz wspólnej przyszłości.

Po przejęciu władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera, Karl Sczodrok dołączył do NSDAP. W kwietniu 1940 roku dokonał zmiany pisowni swojego nazwiska, przyjmując formę „Schodrok”. Jego zaangażowanie w sprawy regionalne nie zakończyło się jednak na działaniach politycznych.

W dniu 7 marca 1947 roku, Karl Schodrok wystosował pismo do Carla Ulitzki, w którym przedstawiał Śląsk jako region mogący stać się przyszłą „wschodnioeuropejską Szwajcarią”. Wkrótce po tym, wspólnie z Carl Ulitzką i Adolfem Kaschnym podjęli działania mające na celu realizację tej wizji, jednak z brakiem oczekiwanych rezultatów.

Twórczość

Twórczość Karla Sczodroka obejmuje szereg znaczących publikacji, które pokazują jego zainteresowania oraz wpływ na kulturę Górnego Śląska. Wśród jego dzieł warto wyróżnić kilka kluczowych pozycji.

• Karl Sczodrok, Oberschlesiens Schicksalstunde (Godzina przeznaczenia Górnego Śląska), Breslau 1919,
• Karl Schodrok, Gedanken u. Lieder. Eichendorffs religiöses Bekenntnis (Myśli i pieśni. Wyznanie religijne Eichendorffa), Regenburg 1950,
• Karl Schodrok, „Keinen Dichter noch ließ seine Heimat los“ Eichendorffs Heimat-bekenntnis, München 1950, 1967,
• Karl Schodrok, Das Erlebnis der oberschles. Volksabstimmung (Przeżycie górnośląskiego plebiscytu), Neumarkt/Oberpfalz 1951,
• Karl Schodrok, Joseph von Eichendorff. Leben u. Werk (Joseph von Eichendorff. Życie i twórczość), Würzburg 1955.

Wszystkie te prace podkreślają znaczenie Sczodroka w kontekście literackim i historycznym, ukazując zarówno jego głęboką refleksję o regionie, jak i oddanie dla twórczości Eichendorffa.

Uznanie

W 1965 roku Karl Sczodrok został uhonorowany prestiżową nagrodą kulturalną Ziomkostwa Ślązaków. To wyróżnienie odzwierciedla jego wkład w kulturę i dziedzictwo regionu. Dodatkowo, w 1972 roku zdobył górnośląską nagrodę kulturalną Północnej Nadrenii-Westfalii, co potwierdziło jego znaczenie w środowisku kulturalnym.

Znacząca postać, Franz Heiduk, zadedykował mu pierwszy tom swego „Leksykonu literatury górnośląskiej”, co wskazuje na wysoki poziom uznania, jakie Sczodrok cieszył się wśród współczesnych twórców. Co więcej, Horst Bienek w 1963 roku również poświęcił mu szczególne uznanie w swojej książce, co świadczy o jego wpływie na literaturę oraz kulturę tego regionu.

---

Oceń: Karl Sczodrok

---